Telewerken en FTTH hoger op de politieke agenda's?

In de luwte van de feestdagen verscheen in Trouw een artikel van de hand van Vincent Dekker rond de opvattingen van professor William Melody. De SP was er als de kippen bij om zijn uitspraken in te zetten in de strijd tegen de opmars van private equity (‘sprinkhanen’), althans waar het ‘belangrijke infrastructuur’ betreft zoals KPN die heeft. De koppenmaker van Trouw had er de pakkende titel ‘We worden blind bestolen en politici zeggen niets’ (auw) boven gezet.

Het artikel van Vincent Dekker kwam niet als een verrassing. Hij was kennelijk net zo onder de indruk van Melody’s betoog, bij de conferentie ‘Broadband Cities’ (november jl.), als ik. Vincent, die ik daar ontmoette, geeft in het artikel de stand van zaken goed weer. Melody is overduidelijk tegen het opkopen van bedrijven als KPN door private equity instellingen – en dat terwijl de overheid er geen bezwaar in ziet. Een dergelijke scheidslijn is ook goed te trekken tussen het politieke links (tegen) en rechts (voor).

Laat ik in het kort de bevindingen van William Melody, die o.a. doceert aan de London School of Economics, samenvatten. Afgelopen zomer publiceerde hij een rapport over de stand van zaken bij TDC, de voormalige Deense PTT. Dit bedrijf werd begin 2006 door private equity investeerders opgekocht. ‘The usual suspects’ zaten in het consortium: APAX, Blackstone, KKR en Providence. Sindsdien hebben de nieuwe eigenaren zichzelf exorbitante dividenden laten uitbetalen, gefinancierd door leningen uit naam van TDC en door de verkoop van talloze buitenlandse assets. De rentelasten zorgen ervoor dat TDC nauwelijks meer geld over heeft om te investeren in het Deense vaste net. Het gevolg is dat Denemarken nu begint achter te lopen op het gebied van breedbandpenetratie.

Zonder nu de Milton Friedman (vrije markten) vs. Naomi Klein (anti-globalist) tegenstelling helemaal te willen uitdiepen, vind ik het wel interessant om te bepalen waar nu precies het meningsverschil zit. Talloze voormalige overheidsbedrijven zijn met succes geprivatiseerd, maar waar het om zorg, de trein en nu dus ook het telefoonnet gaat, lopen de meningen uiteen. Is er hier sprake van natuurlijke monopolies? Of heeft marktwerking ongewenste neveneffecten?

Het grote pijnpunt is volgens mij de korte horizon van private equity. In het geval van TDC is dat vijf jaar, daarna willen ze de tent weer verkopen. Daardoor zijn investeringen voor de langere termijn uitgesloten. Denk aan FTTH, fiber-to-the-home. Een dergelijke nieuwe infrastructuur, zo is mijn stellige overtuiging, is een voorwaarde voor telewerken, iets waarvoor de FNV zich sinds kort sterk maakt. Meer telewerken betekent: een hogere productiviteit (minder tijdverlies in de file, flexibel met je tijd omgaan), een beter milieu (minder files), een hogere arbeidsmarktparticipatie (herintredende moeders en gedeeltelijk gehandicapten kunnen makkelijker terugkeren) en een betere ‘quality of life’ (werken en wonen waar je wilt). Als dat geen recept is voor economische groei en politiek succes – voor ‘links’ én ‘rechts’!

Maar, er is dus sprake van een impasse. Aan de ene kant geloven ‘we’ in vrije markten en minimale regulering, aan de andere kant zien ‘we’ de voordelen van FTTH.

Hoe komen we eruit? Ik zie de volgende routes:

1. Niets doen en hopen dat het vanzelf weggaat. KPN sluipt de FTTH-markt in door per jaar pakweg 2% van het kopernet te verglazen. Gaat private equity ons land voorbij (drie weesgegroetjes), dan verdwijnt het probleem op termijn dus vanzelf.

2. Regulering. Dat is de optie van Melody. Wat het precies zou kunnen betekenen, weet ik niet. Het lijkt me hopeloos ingewikkeld en kansloos.

3. Bewustwording. Met een beetje geluk, en pressie vanuit de FNV, komt telewerken (en dus FTTH) hoog op de politieke agenda’s. Daardoor wordt FTTH beter op waarde geschat (letterlijk), ook door hen die een korte termijn horizon hebben: beleggers, private equity en menig ondernemingsbestuur (als gevolg van korte termijn incentivering).

4. Goed management. Niet alleen moeten telecombedrijven zwaar inzetten op FTTH, ze doen er daarnaast goed aan de balans niet te laten ‘verslappen’. Met een fors deel vreemd vermogen frustreer je het private equity spel, dat gebaseerd is op lenen uit naam van de prooi. Gecombineerd met een hogere beurswaardering (door een hogere waardering van FTTH) krijgen deze fondsen bijgevolg hun rekensommetjes niet meer rond en zullen ze ergens anders moeten gaan jagen.

Het zal duidelijk zijn dat een combinatie van 3 en 4 mijn voorkeur heeft.